Các con số thống kê vừa được VAMA công bố cho thấy thị trường ôtô Việt Nam trong tháng 4 đã bắt đầu có những biến động rõ ràng khi doanh số toàn thị trường bị sụt giảm đáng kể cùng nhiều sự bất ngờ xảy ra trong nhóm những mẫu xe bán chạy nhất. Những xáo trộn này đã được dự báo trước, vì vậy đã có ngay động thái điều chỉnh bằng những chính sách tiếp tục giảm giá sâu đến từ nhiều thương hiệu. Xem ra, đó cũng là sự phản ứng tất yếu khi thời điểm thuế nhập khẩu xe hơi bằng 0% đang cận kề và xu thế chờ đợi giá xe giảm mạnh sau năm 2018 của giới tiêu dùng đã rất rõ ràng.
Tác động chờ thuế, bán tải lên ngôi
Sau tháng 3 có được một chút khởi sắc, thị trường ôtô Việt Nam trong tháng 4 đã tiếp tục bị sụt giảm đúng như dự đoán khi tổng số xe tiêu thụ được trên toàn thị trường chỉ đạt 21.942 chiếc, giảm 18% so với tháng trước trong đó dòng xe du lịch giảm đến 38% (lượng tiêu thụ chỉ đạt 10.705 chiếc). Cùng chung số phận với xe lắp ráp nội địa, xe nhập khẩu cũng bị tụt giảm đáng kể khi tổng lượng bán ra của dòng xe này chỉ đạt 5.489 chiếc, giảm 35% so với tháng trước. Trong khi đó, dòng CKD lại tỏ ra ổn định hơn khi chỉ giảm chừng 10%. Kết quả thống kê của VAMA còn thể hiện một sự biến động lớn khi vị trí của các best-seller trong tháng có thay đổi bất ngờ. Ấn tượng nhất là sự xuất hiện thêm một mẫu xe bán tải trong Top 10 về doanh số trong tháng. Chevrolet Colorado sau nhiều nỗ lực liên tục cho ra mắt những phiên bản mới nhất cùng với mức giảm giá khá sâu có vẻ đã đạt được mục tiêu về doanh số vì lượng mẫu bán tải tiêu thụ được đạt đến 330 chiếc (tháng trước đó chỉ bán được 30 chiếc). Sự đột phá về doanh số đã giúp mẫu xe bán tải của GM Việt Nam chiếm giữ vị trí thứ 2 trong phân khúc, đồng thời lần đầu tiên có mặt trong Top 10 về doanh số tại thị trường Việt Nam. Tuy nhiên, theo giới quan sát thì sự nhảy vọt này có liên quan đến việc giao hàng cho các đơn đặt hàng từ tháng trước. Vì vậy, nói chính xác hơn thì con số 330 chiếc Colorado được xem là thành quả của cả hai tháng mà GM đạt được. Bên cạnh đó, đây có thể xem là thời điểm lên ngôi của dòng pick-up khi Ford Ranger trở lại bất ngờ, vượt mặt Toyota Vios để giữ vị trí dẫn đầu với 1.167 chiếc có chủ mới. Cho dù lượng tiêu thụ đó kém hơn so với cùng kỳ năm ngoái nhưng sự sụt giảm đáng kể của Vios cùng sự tăng tốc của người anh em Fortuner trong tháng 4 đã giúp cho mẫu vua bán tải Ranger một lần nữa chiếm vị trí dẫn đầu. Mặc dù không còn nắm ngôi vương nhưng cả ba mẫu xe của Toyota vẫn nằm trong Top 5 xe bán chạy nhất, trong đó mẫu SUV Fortuner hứa hẹn sẽ tiếp tục đạt doanh số cao hơn trong thời gian tới vì những phiên bản mới đang rất được lòng người tiêu dùng. Nếu mẫu sedan đô thị Toyota Vios đang phải gồng mình đối đầu với quá nhiều những đối thủ ngang tầm trong cùng phân khúc thì Fortuner dường như đang một mình thẳng tiến, bỏ lại các đối thủ khá xa. Ngay cả người anh em chung nhà là Toyota Land Cruiser dường như cũng bị ảnh hưởng xấu bởi hào quang của Fortuner khi trong cả tháng 4, chỉ vỏn vẹn có chín chiếc được giao cho khách hàng.
Tổng lượng xe bán ra trong bốn tháng đầu năm của toàn thị trường đạt 80.908 chiếc, tăng 2% so với cùng kỳ năm ngoái. Về mặt thị phần, GM đã vượt lên, nắm giữ 4,7%, trong khi Honda chỉ đạt 4,4%. Toyota vẫn là thương hiệu xe du lịch chiếm thị phần cao nhất với 21,8% (bán được 17.672 chiếc). Thaco, nếu không tính doanh số của xe thương mại thì có gộp doanh số của ba thương hiệu Kia, Mazda và Peugeot cũng chỉ đạt 20,9% thị phần. Thành công của Ford Ranger đã giúp cho Ford Việt Nam giữ vững vị trí thứ 3 với 11,7% thị phần (tổng số xe bán được trong bốn tháng đầu năm đạt 9.470 chiếc). Ở phân khúc xe sang, mặc dù chưa có được con số thống kê chính thức về doanh số từ các nhà kinh doanh, nhưng sự giảm sút lượng tiêu thụ của hai thương hiệu Mercedes-Benz và Lexus qua bảng thống kê của VAMA cùng với những biến đổi của thị trường cho thấy một cuộc chiến khá khốc liệt đang diễn ra. Sau một khoảng thời gian đạt mức tăng trưởng ấn tượng, thương hiệu Lexus đã nếm mùi thất vọng trong tháng 4 khi chỉ bán được 56 chiếc, giảm 27 chiếc so với tháng trước và ít hơn 98 chiếc so với tháng 4 năm ngoái. Tổng số xe Lexus bán được trong bốn tháng đầu năm nay chỉ được 322 chiếc, giảm hơn 50% so với cùng kỳ năm ngoái. Không quá sụt giảm như Lexus nhưng thương hiệu kỳ cựu Mercedes-Benz cũng không còn hả hê nữa vì doanh số vẫn “giậm chân tại chỗ” trong hai tháng 3 và 4, cho dù cộng dồn cả bốn tháng thì thương hiệu này vẫn tăng trưởng đến 68% so với cùng kỳ năm trước.
Giảm giá ào ạt liệu có kích được cầu?
Trong khi hầu hết các dòng xe đều đang gặp khó khăn trong kinh doanh thì phân khúc bán tải lại có vẻ đang thể hiện sự trái ngược. Sự bứt phá của Ranger và Colorado xem ra rất dễ lý giải: bán tải là dòng xe ít bị ảnh hưởng bởi lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu nhất. Do mức thuế nhập khẩu hiện tại dành cho dòng xe này chỉ ở mức 5%, sự chênh lệch với mức 0% là không đáng kể. Bên cạnh đó, hầu hết các mẫu xe pick-up nhập khẩu có mặt trên thị trường Việt Nam hiện nay đều được sản xuất tại Thái Lan hoặc Indonesia, trong khi xu hướng lựa chọn dòng bán tải của giới tiêu dùng đang tăng cao nên phân khúc bán tải được dự đoán vẫn sẽ tiếp tục tăng trưởng tốt trong vài năm tới. Sự sụt giảm nhiều về doanh số trong tháng 4 đã khiến cho các nhà kinh doanh quyết định giảm giá nữa để kéo khách hàng đến các đại lý. Trong tháng 5, hàng loạt chương trình khuyến mại hấp dẫn đã được các nhà kinh doanh tung ra với nhiều hình thức đa dạng nhưng tựu trung vẫn là giảm giá nữa để hút khách. Nổi bật là mẫu SUV đang có sức hút là Nissan Xtrail tiếp tục dành những ưu đãi cho người mua tương tự các tháng trước, cụ thể là bộ quà tặng cùng tiền mặt mà tổng giá trị ưu đãi từ 40 đến 50 triệu đồng tùy phiên bản. Kế tiếp là Honda Việt Nam với chương trình khuyến mại dịch vụ “Health Check Promotion”, kéo dài từ ngày 1-5 đến 30-6 với nhiều hấp dẫn như miễn phí 100% phí kiểm tra 19 hạng mục của xe, giảm 10% phí thay dầu (hay nhớt) động cơ, giảm 20% phí nhân công bảo dưỡng, giảm 20 – 30% giá gói gia hạn bảo hành, quà tặng cho khách hàng làm dịch vụ mỗi lần trên 2.400.000 đồng (với điều kiện khách hàng đặt lịch hẹn trước). Không đứng ngoài cuộc, GM Việt Nam cũng thực hiện chương trình ưu đãi về giá và trao quà tặng, chẳng hạn dòng xe Chevrolet Cruze hiện có mức giảm từ 50 đến 60 triệu đồng, mẫu xe bán tải Chevrolet Colorado cũng có mức ưu đãi từ 20 đến 50 triệu đồng tùy phiên bản. Các dòng xe khác như Trax, Captiva Revv, Orlando hay Aveo đều có mức giảm từ 10 đến 30 triệu đồng. Hai thương hiệu đang nắm giữ thị phần cao là Toyota và Ford cũng phải chấp nhận khuyến mại để giữ thị phần. Toyota tuyên bố mức giảm tới 70 đến 80 triệu đồng dành cho Camry (tùy phiên bản), Innova và Altis được giảm từ 50 đến 55 triệu đồng và Vios cũng được giảm 30-45 triệu đồng. Ford tạo cho chiếc Ecosport sức hút bằng mức giảm lên đến 59 triệu đồng cùng những ưu đãi tương tự dành cho khách hàng lựa chọn những mẫu xe khác như Ranger XL, Focus, Fiesta hay Everest Trend.
Có thể thấy bên cạnh mục tiêu kích thích nhu cầu sắm xe của giới tiêu dùng, khi thị trường bị rơi vào tình cảnh ảm đạm thì việc giảm giá sâu cũng là một phần của động thái định kỳ để ứng phó với sự biến động đó. Khi các phiên bản xe mới sắp được trình làng thì việc giải phóng phiên bản cũ bằng cách giảm giá là không có gì bất thường cả.
Khó có thể đưa ra được những dự đoán chính xác về thị trường ôtô Việt Nam trong tháng này vì dường như nhiều người tiêu dùng cũng đang rất cân nhắc, chưa biết quyết định sắm xe vào lúc nào để được hưởng lợi tối đa. Liệu giá xe có giảm nhiều như mong muốn sau ngày 1-1-2018 không? Chưa ai có thể dám trả lời chắc chắn vì giá xe không chỉ phụ thuộc duy nhất vào thuế nhập khẩu. Khi có quá nhiều lý do được nêu ra để hợp thức hóa cho ý đồ giảm bớt lượng xe ôtô trên đường phố như hiện nay thì những loại thuế, phí khác vẫn có thể được điều chỉnh theo hướng tăng thêm từ năm 2018.